پسین پنجشنبه یازدهم آذر ماه به مناسبت روز خانواده، همایش نقش خانواده در ادیان توحیدی از سوی دبیر خانه ادیان توحیدی اصفهان در تالار همایشهای استاد فرشچیان اصفهان برگزار شد.

موبد اردشیر خورشیدیان که از سوی زرتشتیان ایران در این همایش باشنده بود. او در کنار نمایندگان دیگر ادیان توحیدی و همچنین دبیر دبیرخانه ادیان توحیدی اصفهان سخنرانی نمود که متن این سخنرانی را در ادامه می خوانید:

فرنام سخنرانی : « نقش خانواده ازدیدگاه ادیان توحیدی» ( چهار دین توحیدی ، زرتشتی ، یهودی ، مسیحی و اسلام )
مکان : دبیرخانه ادیان توحیدی اصفهان . دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم شعبه استان اصفهان. خیابان توحید . سالن فرشچیان.
تاریخ برگزاری: پنجشنبه 11/ آذرماه / 1389 « روز گرامی داشت خانواده » . ساعت 2 تا 5 پسین.
شرکت کنندگان : حدود 370 نفر از اندیشمندان ادیان توحیدی .

به خشنودی اهورامزدا

هومت و هوخت و هورشت ( اندیشه نیک ، گفتارنیک ، کردارنیک) . ائو پنته یو اشهه ( راه درجهان یکی و آن راستی است. )
باگرامی داشت یازدهم آذرماه « روزبزرگداشت خانواده » و عرض خجسته باد به مناسبت تصویب نهایی اساسنامه دبیرخانه ادیان توحیدی که برای نخستین بار در سرزمین ایران عزیز و در شهرباستانی اصفهان تشکیل شده است و سپاسگذاری از گرامی ریاست دبیرخانه ادیان توحیدی اصفهان جناب آقای حجت الاسلام والمسلمین دکترحبیب رضا ارزانی و دبیر دبیرخانه جناب آقای مجید مهدوی و با کسب اجازه از تمامی باشندگان در این گردهمایی فرخنده « نقش خانواده درادیان توحیدی »که از راههای دور و نزدیک دراین شهر سرشار از هنر و فرهنگ، گرد آمده اید.
• واژه دین از ریشه« دائنا Daena» می باشد که به مفهوم دیده دل و وجدان بیدارانسانی است. بنابراین کار دین هشیار کردن نگاه داشتن وجدان سرشتی(فطری) انسان است که درکنار خرد (منه) بیدار باقی بماند و روان را به سوی رعایت کامل موازین اخلاق وانسانی تا رسیدن به کمال مطلق معنویت فردی واجتماعی رهنمون شود تا به بالاترین پایه کمال که درکیش زرتشتی« سپنته منی» خوانده می شود و یکی شدن با خدای یکتا و بی همتا، اهورامزدا نائل گردد.
• هرکیش یا مذهبی از دو بخش کتاب (کتاب آسمانی ) وسنت یا آیین(کتابهای مذهبی ورسوم وآداب ) تشکیل شده است.
• کتاب آسمانی ما زرتشتیان «گاتاها» است که حقیقت دین و طریقت عارف شدن و «انسانی زیستن» رامی آموزد.
• اشوزرتشت درگاتاها:
• خداوند عالم را یکتا وبی همتا شناخته و اهورامزدا( هستی بخش بزرگ دانا) نامیده است. آیات متعدد گاتاها
• همه انسان ها راصاحب اندیشه و خرد(منه) ووجدان (دائنا) دانسته و در امر اختیار و انتخاب راه آزاد می داند.یسنا31بند 11 و12.
• تنها راه نجات انسان ها را هماهنگی و همراهی با قوانین حاکم برطبیعت که هنجارهستی یا« اشه» نامیده می شود و رعایت کامل اشویی یعنی راستی و پاکی و عشق ورزیدن می شناسد. یسنا32بند17ویسنا51بند8
• اشوزرتشت امرازدواج را امری مقدس می شناسد و دختران و پسران را سفارش می کند که با ژرف بینی همسرخویش را برگزینند.یسنا53بند3و5
• اشوزرتشت راه تحکیم خانواده وسعادتمند شدن همسران را این پیام اهورایی می داندکه کوشش کنند که « درپی نیک منشی و مهرورزی از یکدیگرپیشی جویند. »یسنا53بند5 وآیات بسیاردیگرکه ذکر یکایک آنها از حوصله این مقاله خارج است.
• سنن یا آیین زرتشتی شامل بخش های دیگراوستا وآداب ورسوم زرتشتیان است که از زمان پیامبری رسیدن اشوزرتشت که 3748 سال پیش می باشد تا زمان ساسانیان توسط انجمن مغان تنظیم ونگارش شده است. این مجموعه که کیش زرتشتی وبن پایه های فرهنگی ایران باستان را می سازد، طریقت و شریعت «زرتشتی زیستن» را آموزش می دهد.
• بسیاری ازمتون دیگر مانند« اندرز باد مهرآسپند» .« دینکرد».« بندهش » وغیره نیزدردسترس است که هرچندجزیی از اوستابه حساب نمی آیند. ولی دیدگاه موبدان بزرگ زرتشتی را درخود جای داده است و می تواند مورداستناد قرارگیرد.
درهمه این متون گرانقدر کهن که سرچشمه باستانی ترین باور ها و فرهنگ ایرانیان است، زرتشتیان رابه مقدس دانستن امر ازدواج و توجه کردن به بهداشت تن و روان ومحیط زیست وکامل شدن دوجنس مخالف زن ومرد با پیوند زناشویی وپای بندی کامل به عهد و پیمان ورسیدن به پایه همسری از راه هم تنی و هم روانی و لزوم پدید آوردن فرزندان بسیار وآموزش دین و دانش و پرورش فرهنگ و فنون به ویژه «فرهنگ پارسایی و پهلوانی» و چگونگی دوری کردن از کژاندیشی و دروغ وناراستی، فرا می خواند. که آوردن همه آنها سخن را به درازا خواهد کشانید.
• دین زرتشتی دارای 9 اصل یا 9 باورپایه اساسی می باشد. :
1. باوربه خدای یکتا وبی همتا، اهورامزدا ( هستی بخش ابردانا).
2. باور به پیامبری اشوزرتشت و لزوم پای بندی به تمام باورهای اهورایی وموازین عرفانی گاتاها کتاب آسمانی او.
3. باور به باقی ماندن روان و جهان مینوی ( معاد) (بهشت ودوزخ ).
4. باوربه اشا ( اصل نظم وهنجارکه برتمام جنبه های هستی حاکم است و راستی وپاکی وعشق اهورایی معنی شده است واراده خداوند برپایه این قانون ازلی درجهان هستی استوار می باشد وحامی راستی وعدالت وعشق اهورایی است.
5. باوربه برابر دانستن همه انسانها . از جمله برابری حقوق زن و مرد.
6. باور به هفت پایه عرفان زرتشتی که هفت امشاسپندان نامیده می شود: وهومن (نیک منشی). اردیبهشت ( بهترین راستی ) . شهریور (شهریاری برخویش ) . سپندارمزد (مهروفروتنی) . خرداد (دانش اندوزی تارسیدن به رسایی) . امرداد (جاودانگی)که حاصل آن رسیدن به بالاترین پایه کمال سپنته منی (من و شخصیت سپید و عاری ازآلودگی. )است.
7. باور به دادو دهش. جشن های گاهانبار (جشن های شش گانه باردادن)، اشوداد، نهادک( وقف).
8. باوربه پاک نگاه داشتن چهار آخشیج ( عناصر اربعه « آب وهوا وخاک وآتش» )
9. باوربه فرشکرد frashakart یعنی تازه کردن جهان، برپایه اصول دین و فرهنگ زرتشتی و برپایه راستی .
***
ازآنجاکه کار قانون اینست که اخلاق را برپایه جهان بینی نویسندگان قانون، تعریف و استاندارد و مدون کند. قانون گذاران زرتشتی کیش نیز احوال شخصیه زرتشتیان را براین باورپایه ها که چکیده آن، دربالا به عرض رسید و بن پایه دین وفرهنگ زرتشتی دردرازای تاریخ بوده و می باشد، تنظیم و ویراستاری شده است که حقوق همه اعضای خانواده محفوظ گردد.
درکیش وآیین زرتشتی دختر و پسر درسن 15 سالگی تمام به سن بلوغ عقلی می رسندو ازآن پس صغیر شناخته نمی شوند.
دختر و پسردرکیش زرتشتی درسن 18 سالگی تمام می توانند ازدواج کرده و پس از مراسم خواستگاری ونامزدی و انجام آزمایش های لازم پیش ازازدواج و مراسم « گواه گیری» و ثبت دردفترازدواج زرتشتیان، تشکیل خانواده دهند.
دختران وپسران برای ثبت دردفترازدواج تا پیش از 21 سالگی نیاز به اجازه ولی(پدرو مادر) دارند. ولی پس ازرسیدن به سن 21 سالگی تمام، می توانند بدون اجازه پدر و مادر همسرخود را برگزیند.(خودسرزنه)
دوشیزگان و پسران سن 25 سالگی نمی توانند گواه ازدواج کسانی دیگر، باشند.
• دردین زرتشتی یک مرد جز در موارد استثنایی که دراحوال شخصیه آمده است نمی تواند بیش ازیک زن داشته باشد. که به نام پیوند زناشویی (عقد) دائمی در دفتر اسنادرسمی زرتشتیان به ثبت می رسد. وامورزندگانی رامشترکا اداره میکنند.
• پیوندزناشویی دربین زرتشتیان به پنج نام گوناگون زیرکه سه گونه مستقیم (پادشاه زنه. چاکرزنه وخودسرزنه ، ودوگونه غیرمستقیم(ایوک زن وسترزن) انجام می گیرد:
1. پادشاه زنه .ازدواج بین دختریاپسرزرتشتی که بگونه معمول در دفتر ازدواج زرتشتیان به ثبت میرسد را پادشاه زن می گویند . عقیده براین است که پس ازمرگ نیز روان پادشاه زن درکنارشوهرش خواهد بود*.
2. چاکرزنه : اگرشوهریا زنی همسرش فوت کند.پس از سیزده ماه، می توانندهمسرجدیدی برگزینند. واگر زنی پس ازپنج سال بچه دار نشود و تدابیر پزشکی نیز موثر واقع نگرددودرآزمایشات معلوم شود که تقصیر با زن است. شوهر می تواند، قانونا زن دوم اختیارکندکه درهردوصورت به این زن دوم به نام عقد دائم چاکرزنه ثبت میشود. به اندازه ای دین زرتشتی به امر ازدواج وتشکیل خانواده ارزش واحترام قائل است که به باور ما زرتشتیان همواره روان زن و شوهر پادشاه زن پس از مرگ نیز با یکدیگر خواهدبود. هرچند که حقوق چاکر زنه ازنظرقانونی وحقوقی همانند پادشاه زن است.
3. خودرای (خودسر) زنه: چنانچه دختر و پسری بیش ازسن 21 سال داشته باشند می توانند علی رغم مخالفت پدر و مادر یا یکی ازآنها به عقد دائم یکدیگر در آیند. به اینگونه ازدواج خودسرزنه گفته می شود.
• دوگونه ازدواج غیرمستقیم یا صوری نیز دردین زرتشتی به انجام می رسدکه پیمانی قابل احترام است که چون برای باقی ماندن و بزرگداشت نام و انجام مراسم درگذشته به انجام می رسد، دردفتری که درانجمن زرتشتیان محل موجود است به ثبت میرسد و پیمانی رسمی و قانونی است که نوعی صله رحم و فرزند خواندگی است :
4. اَیوک زن : چون باقی گذاردن نام نیک از بایسته ها( واجبات) دین زرتشتی شناخته می شود و چون برپایه عرف درهمه فرهنگ ها، نام خانواده را پسرها هستند که ماندگاروابدی میکند . دربین زرتشتیان برای کسانی است که صاحب فرزند پسر نیستند، چنانچه مایل بودند می توانند با جوان خواستگار دخترشان شرط کنندکه نخستین پسری که پس از ازدواج با دخترایشان پیدا کردند را به نام پدربزرگ یعنی پدرعروس به ثبت برسانند. حسن اینکاراینست که ارث پدر بزرگ به این پسر نیز همانندسایرفرزندان دیگر به اومیرسدو اوهم نام وآوازه پدربزرگ خود را حفظ می کند.
5. سترزن (پل گذار): اگر یک فرد زرتشتی فوت کردکه یا ازدواج نکرده وناکام بود یا فرزند نداشته باشدکه مراسم بایسته دینی درگذشته را انجام دهدو نام درگذشته را زنده نگاه دارد. خانواده درروز چهارم پس ازمرگ که بنا به باور ما زرتشتیان روزدادرسی درسرپل«چینود» می باشد، فردی از افراد فامیل را با رضایت بزرگترهای خانواده به فرزند خواندگی آن در گذشته برمی گزینند یا ارگانی زرتشتی را به عنوان پل گذار تعیین می کند. این کار را مراسم پل گذاری می گویند. که معمولا از نزدیک ترین فرزندان نسبت به درگذشته انتخاب می شود. تا ضمن برخورداری از ارث درگذشته، تمام مراسم مذهبی درگذشته را تا سی سال به انجام رساند و نام وآوازه درگذشته را زنده نگاه دارد.
این دو گونه از مراسم غیرمستقیم ازدواج آخری را برخی ازناآگاهان (والبته برخی مغرضان)را به این اشتباه انداخته است که شاید زرتشتیان بامحارم خود ازدواج می کنند!درحالیکه درنوع ازدواج ازگونه ایوک زنه و سترزنه (پل گذار)، پدر یا برادر با دختر یاخواهرخودهرگز ازدواج نکرده است و تنها به گونه صوری وبرای باقی ماندن نام، این نوع فرزند خواندگی به انجام رسیده است. می توان باآوردن مثالی کوتاه، این امررابرای نا آشنایان به دین وفرهنگ زرتشتی دقیقاروشن کرد:
فرض کنید که رستم نامی دارای فرزند پسرنیست. با داماد خود شرط میکند که با دخترش شکوفه که ازدواج کرد اولین پسرش که مثلا هرمز نامیده می شود، فرزند پدربزرگ یعنی رستم شود و از او مانندهمسر وسایر فرزندان او ارث ببرد. پس بدون اینکه ازدواجی بین رستم پدر وشکوفه دخترش به انجام رسیده باشد. هرمز قانونا فرزند رستم پدر بزرگ خود شناخته می شود. یا درمورد سترزنی. مثلا فریدونی ناکام یابدون فرزند ازجهان درمی گذرد. دربامدادروز چهارم یکی ازفرزندان نزدیکان مثلا پسر خواهر خودش که بهرام نام دارد را به پل گذاری او درمی آورند و در دفتر انجمن زرتشتیان محل به ثبت میرسانندکه ازاین پس بهرام، فرزند فریدون درگذشته است. بازهم این درگذشته اصولا زنده نبوده است که با خواهرخود ازدواج بکندیا نکند. ویک رسم فرزندی خواندگی است که امیدواریم که با توضیح دقیقی که دادیم افراد ناآگاه ، آگاه گردند و ازاین پس این امررا که به هدف باقی گذاردن ماندن نام نیک خانواده می باشد و هیچ هدف دیگری در پی ندارد و یکی ازتهمت های بزرگ ناروایی است که برخی به آیین نیاکانی ایرانیان و پیشینیان خودشان وارد می کنند، به یاری خدا از بین برده شود .
مراسم ازدواج اززمان خواستگاری تا برگزاری عروسی مراسمی ویژه دربین زرتشتیان دارد که دراینجا به بخش هایی ازآن اشاره شدوآرمان آن تشکیل خانواده ای سرشار از شعور و سرور و تربیت فرزندانی اندیشمند و بافرهنگ می باشد، دراین مختصرنمی گنجد. موبد مسئول برگزار کننده مراسم عقد ازدواج درهنگام برگزاری مراسم مذهبی که به « گواه گیری» معروف است. عروس و داماد را به « هم تنی و هم روانی ورسیدن به همسری » فرا می خواند. امید است که همه جوانان دختر و پسرکه پیوند زناشویی می بندند، به همه آرمان های منطقی و سرشار ازراستی وپاکی خود برسند و بتوانند فرزندانی اندیشمند ودانا و پارسا و پهلوان به بارنشانند. هرچند طلاق دردین زرتشتی عملی ناشایست شناخته می شود ولی ممنوع نیست. ازاینرو طلاق اختیاری هم نیست و هم زن و هم شوهر تنها درتحت شرائطی که در احوال شخصیه زرتشتیان آمده است، می توانند تقاضای طلاق کنند. دردین زرتشتی مهریه درهنگام گواه گیری (عقدازدواج) ذکر نمی شود ولی در هنگام صدور حکم طلاق میزان خسارت، بنا به تشخیص کارشناسی «کمیسیون حقوقی انجمن زرتشتیان» برپایه قوانین احوال شخصیه زرتشتیان تعیین می شود. امید است این نشست آغازی باشد بر هم اندیشی بیشتر بین پیروان ادیان توحیدی که راه گشای رفع هرچه بهتر وکارشناسی تر مشکلات اجتماعی و افزودن همبستگی و همازوری بیشتر بین ایرانیان باشد.

با عرض سپاس و احترام

موبد دکتر اردشیر خورشیدیان

رییس کنکاش موبدان

یازدهم آذرماه 89 . اصفهان.